आज जुन २१, वर्षकै सबैभन्दा लामो दिन तथा रात भने आज सबैभन्दा छोटो हुनेछ । 

अंग्रेजीमा यसलाई ‘समर सोल्स्टिस’ भनिन्छ । सोल्स्टिस ल्याटिन शब्द हो । ल्याटिनमा सोलको अर्थ सूर्य हुन्छ । सेस्टेयरको अर्थ भने स्थिर खडा हुनु हो । दुवै शब्द मिलेर सोल्स्टिस बन्छ । सूर्य जब आमदिनको भन्दा बढी देखिइन्छ भने त्यसलाई सोल्स्टिस भनिन्छ । 

पृथ्वी गोलो भएपनि ध्रुवीय क्षेत्र चेप्टो परेको छ । पृथ्वीको अक्षीय झुकाव करिब साढे २३ डिग्री छ । यरकारण पृथ्वी सूर्यको वरिपरी घुम्दै गर्दा सूर्यको प्रकाश सधैँ सिधैँ भूमध्य रेखामा मात्र पर्दैन । यदि सूर्यको प्रकाश सधैँ भूमध्य रेखामा मात्रै पर्ने हो भने पृथ्वीमा हरेक दिन र रात बराबर हुने थियो ।

वर्षको सबैभन्दा छोटो दिन २१ डिसेम्बरमा सूर्यको प्रकाश सिधैँ साढे २३ डिग्री दक्षिणी अक्षांश रेखा अर्थात् मकर रेखामा पर्न जान्छ । त्यसैले उत्तरी गोलार्धमा दिन छोटो हुन्छ भने रात लामो हुन्छ । त्यस दिन दक्षिणी गोलार्धमा भने दिन सबैभन्दा लामो र रात सबैभन्दा छोटो हुन्छ ।

सबैभन्दा लामो दिन हुने जुन २१ मा सूर्यको प्रकाश साढे २३ डिग्री उत्तरी अक्षांश अर्थात् कर्कट रेखामा पर्न जान्छ, त्यसैले त्यस दिन पृथ्वीको उत्तरी गोलार्धमा दिन लामो हुने तथा रात छोटो हुने गर्छ । तर, मार्च २१ र सेप्टेम्बर २३ मा सूर्यको प्रकाश सिधा भू–मध्य रेखामा पर्न जान्छ र दिन र रात बराबर हुन्छ ।

प्रकाशित: ७ असार २०७८ ०९:५१ सोमबार