काठमाडौं । घामको किरणले शरीरमा भिटामिन डी सजिलै उपलब्ध हुन्छ । तर यो घामले हामीलाई छालासँग सम्बन्धित धेरै गम्भीर रोगहरू पनि दिन्छ।
अनुहारमा मेलास्मा वा दागको समस्या पनि ती मध्ये एक हो। मेलास्मालाई हाइपरपिग्मेन्टेसन समस्याको एक प्रकार मानिन्छ ।
मेलास्मा अनुहारमा एक सामान्य समस्या हो। यो समस्या भएमा अनुहारमा हल्का खैरो रंगका दागहरू बन्छन्। यी दागहरूमा न त सुन्निन्छ न त कुनै प्रकारको दुखाइ नै हुन्छ।
अमेरिकन डर्माटोलोजी एशोसिएशनको रिपोर्ट अनुसार विश्वका करिब १० प्रतिशत पुरुषमा मेलास्माको समस्या हुनसक्छ । महिलाहरुमा यो समस्या मुख्यतया गर्भावस्थाको समयमा वा पछि देखिने गर्छ । जबकि पुरुषमा यो समस्या घामको तेज किरणका कारण हुन सक्छ ।
मेलास्माको कारणहरु
मेलास्मा के कारणले हुन्छ यो पूर्ण रूपमा स्पष्ट छैन। गोरो छाला भएका मानिसहरूको तुलनामा कालो छाला भएका मानिसहरूलाई मेलास्माको उच्च जोखिम हुन्छ।
यसको अतिरिक्त, एस्ट्रोजन र प्रोजेस्टेरोन को संवेदनशीलता पनि मेलास्मासंग सम्बन्धित छ। यसको मतलब गर्भावस्थामा र हर्मोन थेरापी जस्ता कारकहरूले पनि मेलास्मा ट्रिगर गर्न सक्छ। तनाव र थाइराइड रोग पनि मेलास्माको कारण मानिन्छ।
थप रूपमा, सूर्यको किरणको सम्पर्कमा आएका कारण मेलास्माको समस्या गहिरो हुन सक्छ। किनभने सूर्यको पराबैंगनी किरणहरूले छालाको रंग निर्धारण गर्ने पिग्मेन्टहरू नियन्त्रण गर्ने कोशीकाहरूलाई असर गर्छ।
मेलास्माको लक्षण
मेलास्मामा शरीरमा गाढा वा खैरो दागहरू मुख्य रूपमा बनाइन्छ। सामान्य छालाको रंग भन्दा गाढा हुन्छन्। यो सामान्यतया अनुहारमा हुन्छ र अनुहारको दुबै छेउमा दाग समान दूरीमा हुन्छ।
शरीरको अन्य भागहरूमा छाला जुन बारम्बार सूर्यको सम्पर्कमा आउँछ, पनि मेलास्मा विकास गर्न सक्छ।
मेलास्माको खैरो दाग सामान्यतया गाला, निधार, नाकको हड्डी र घाँटीमा देखिन सक्छन्।
छालाको रंगमा हुने यो परिवर्तनले कुनै शारीरिक हानि त हुँदैन तर यसले छालाको कुनै न कुनै भागको रंग अवश्य परिवर्तन गर्छ । यस कारणले गर्दा, धेरैजसो मानिसहरूलाई मेलास्माको समस्या हुँदा असहज महसुस हुन्छ।
मेलास्माको प्रकार
पुरुषको मेलास्मा मुख्यतया तीन प्रकारको हुन्छ। यी प्रकारहरू पनि अनुहारमा तिनीहरूको उपस्थितिको आधारमा विभाजित गर्न सकिन्छ। जस्तै,
सेन्ट्रोफेसियल
सेन्ट्रोफेसियल मेलास्मा स्पटहरू मुख्यतया अनुहारको बीचमा देखिन्छन्। यो भागमा निधार, माथिल्लो ओठ, नाक र चिन समावेश छ।
मलार
मलार मेलास्मा दाग मुख्यतया गालाको माथिल्लो भागमा देखा पर्दछ। यी भागहरूमा हुने मेलास्मा प्रायः पुरुषहरूमा कडा घामको कारण हुन्छ। यसलाई मेलास्माको सबैभन्दा सामान्य प्रकार पनि भन्न सकिन्छ।
मन्डिबुलर
मन्डिबुलर मेलास्मा दागहरू प्रायः जबडा रेखा वा कानको वरिपरि पाइन्छ। केहि अवस्थामा, यी निधारको छेउमा पनि फेला पार्न सकिन्छ।
मेलास्मा कसरी पहिचान गर्ने
छाला हेरचाह विशेषज्ञहरूले सामान्यतया मेलास्मालाई हेरेर पहिचान गर्छन्।
डाक्टरहरूले सामान्यतया मेलास्माको निदान गर्न पहिलो कुरा भनेको वुड्स ल्याम्प जाँच हो । यो एक विशेष प्रकारको प्रकाश हो, जुन छालामा रहेको ब्याक्टेरिया वा फंगस पहिचान गर्न प्रयोग गरिन्छ।
यसबाट डाक्टरले छालाको कति तह मेलास्माबाट प्रभावित भएको छ भनेर पनि पत्ता लगाउन सक्छन्। यसबाहेक, यदि गम्भीर समस्याको शंका छ भने, डाक्टरले छाला बायोप्सी पनि सिफारिस गर्न सक्छन्। यसमा छालाको सानो टुक्रालाई परीक्षणका लागि प्रयोगशालामा पठाइन्छ।
मेलास्मा भए के गर्ने
यद्यपि, मेलास्माका सबै केसहरू उपचारले पूर्ण रूपमा निको हुँदैनन्। तर अझै पनि त्यहाँ धेरै सावधानीहरू छन् जुन अवस्थालाई अझ खराब हुनबाट रोक्न सकिन्छ। जसका कारण छालाको रङ पनि थोरै मात्रामा बिग्रेको देखिन्छ । यी उपायहरू समावेश छन्,
बिबी क्रीम प्रयोग गर्ने
ड्रग्स लिने
एसर्पीफ ३० भएको सन स्क्रिन लगाउने।
शरीर पूरै ढाक्ने लुगा लगाउने ।
लामो समय घाममा बाहिर ननिस्कने।
तर, यसपछि पनि मेलाज्माको समस्या महसुस भयो भने डाक्टरसँग कुरा गर्ने।
पहिले यो समस्या भएको व्यक्तिहरूसँग कुरा गर्ने प्रयास गर्नुहोस्। उहाँसँग कुरा गरेपछि तपाई पक्कै पनि साहस पाउनुहुनेछ।