गायक अमृत गुरुङको ‘मै नाँचे छमछम्ति’ बोलको गीतमा ठोरी रेलको प्रसंग छ । ‘तोरीको तेल, ठोरीको रेल, तिम्रो हाम्रो साली, अब छैन बेला, गयो अब हाम्रा दिन, सरर रेलैमा त घरजम गर्नुछ बेलैमा’ यी शव्दहरु मिसिएको गीत धेरै चर्चामा छ । तर, ठोरी अर्थात भारतको भिखनाठोरीमा रेल सेवा रोकिएको छ । १ सय १० वर्षे इतिहास बोकेको ठोरीको रेल यतिबेला अस्तित्वविहिन छ । अंग्रेजहरुले बनाइदिएको भिखनाठोरी–नरकटियागञ्जसम्मको ३५ किमि दुरीको रेल सेवा २०७२ बैशाख ११ देखि बन्द छ । पुरानो रेल स्टेशन भवन जीर्ण छ । रेलका लिकहरु झाडिले पुरिएका छन् । ट्रयाक बनाउन ल्याइएका गिटीहरु त्यसै अलपत्र छन् ।

भिखनाठोरीमा ५ सय हाराहारी मात्र मतदाता छन् । भिखनाठोरी नेपाल भारतसीमामा पर्छ । पर्साको ठोरी नजिकै भारतको भिखनाठोरी पर्छ । भिखनाठोरी ठुटे खोलाहुदै जानुपर्छ । व्यापारीहरुले भिखनाठोरीबाट सामानहरु छोटो बाटोका रुपमा ठुटे खोलाको बगरैबगर हुदै ओसार्ने पनि गर्छन् । नेपालीहरुले किनमेल गर्ने बजार पनि हो भिखनाठोरी । पहिले जस्तो भिखनाठोरीमा चहलपहल छैन । रेल बन्द भएपछि व्यापारमा पनि मन्दी छ । रेलहुदा नेपालीहरुलाई भारतका धार्मिक क्षेत्रमा होस् या वीरगञ्जतिर पुग्न सहज थियो । भारतका ठुला बजारमा सजिलै पुगेर सामानहरु खरिद गरेर फर्किन्थे । भारतको रेल भएपनि यहाँको रेल चढ्ने धेरै नेपालीनै हुन्थे । भिखनाठोरीमा भेटिएका नेपाली भरत आचार्यले रेल बन्दहुदाको पीडा पोखे । उनी पहिले भारतका बजारमा पुगेर मज्जाले सामान खरिद गरेर आउँथे । “नरकटियागञ्जमा किनमेल गरेर आएको हुँ”, उनले भने, “पहिले ८ रुपैयाँ तिरेर पुगिन्थ्यो, अहिले अटोमा जादा १ सय रुपैयाँ तिरेँ ।” रेल बन्दहुदा नेपालीहरुले दुःख पाएको उनी बताउँछन् । “थोरै किनमेल गर्न जादा पनि धेरै भाडा तिर्नुपर्छ”, उनी भन्छन्, “रेल चल्दा सस्तोमा सामान किनेर फर्किन्थ्यौँ, रेल बन्द भएरै भिखनाठोरीमा पनि सामान पहिले जस्तो सस्तो छैन ।” भिखनाठोरीका व्यापारीहरुले पनि सामानहरु ल्याउन महंगो भाडा तिर्न बाध्य छन् ।

सिमावर्ती क्षेत्रमा पर्ने भएकाले भिखनाठोरीका ग्राहक नेपालीहरुनै हुन् । पर्साको ठोरी, चितवनको नारायणगढ–भरतपुर, नवलपुरको गैडाकोटदेखिका व्यापारीहरुले भिखनाठोरीबाटै सामान लैजान्थे । भिखनाठोरीका व्यापारी पूर्णा सिंह व्यापारनै शून्य सरह बनेको बताउँछन् । “बजार सुनसान छ, पहिले भीडभाड हुने बजार अहिले मुस्किलले ग्राहक भेटिन्छन्”, उनी भन्छन्, “रेल हेर्न, चढ्न आउने नेपालीहरुले पनि सामान किनेर लैजान्थे, अहिले ग्राहक पाउनै कठिन छ ।” रेल सेवा सुचारु भएमा भिखनाठोरीमा फेरी आर्थिक कारोबार बढ्ने उनको भनाई छ ।

अर्का व्यापारी प्रमोदकुमार शाहको किराना पसल छ । “रेल चल्दा लाखौँको व्यापार हुन्थ्यो, अहिले दैनिक २० हजार पनि कारोबार हुदैन”, उनी भन्छन्, “भिखनाठोरीमा रेल चल्नुपर्छ, फेरी चहलपहल बढ्नेछ ।” नरकटियागञ्जदेखि अमोलवासम्म रेल चलाएर परीक्षण गरिएको छ । अमोलवादेखि गौनाहसम्म लिक विस्तार भैरहेको छ । २२ किमि रेलको ट्रयाक विस्तार भएको छ । यहाँ रेल चलाउने तयारी छ । गौनाहा देखि भिखनाठोरीसम्मको १३ किमिमा काम ठप्प छ । वाल्मिकी व्याघ्र परियोजना अर्थात टाइगर रिजर्भ क्षेत्रका रुपमा जंगल र नदी किनार रहेकाले भारतको वन विभागले अनुमति नदिदा रेलको लिक विस्तार कार्य रोकिएको हो । ६ रेल स्टेशन, २२ ठुला पुल, ३१ वटा साना पुलहरु नरकटियागञ्जदेखि भिखनाठोरीसम्मको रेल खण्डमा बन्नेछन् ।

सन् २०१७ मै नरकटियागञ्जदेखि भितिहरवासम्म रेल पुनः चलाउने लक्ष्य थियो । तर, काम नसकिएपछि २०१९ सम्म म्याद थपिएको थियो । पछि २०२४ अप्रिलसम्म रेल चलाउने गरी म्याद थपिएको छ । यो रेलखण्डमा पर्यटकहरु प्राकृतिक वातावरणमा रमाउन पाउँथे । रेल बन्दहुदा पर्यटक आवागमनमा पनि समस्या परेको छ । भितिहरवा गांधी आश्रम, रमपुरवा, मंगुराहा वन क्षेत्र, लालभितिटया, सोफा मन्दिर, पीठ सहोदरा मन्दिर जस्ता पर्यटकीय क्षेत्र पुग्ने पर्यटकलाई पनि सास्ती भएको छ ।

भारतको पश्चिम चम्पारणको राजधमौरा–१ का पूर्वमुखिया दयानन्द सहनीले वन विभागका कारण बन्द बनेको रेल सुचारु गर्न नेपाल–भारतका प्रधानमन्त्रीलाई छलफल गर्न सुझाएका छन् । “२–३ वर्षमा विस्तार हुन्छ भनेको रेल ट्रयाक अझै विस्तार भएन, वन विभागले अनुमति नदिदा काम रोकियो”, उनले भने, “यो रेल सेवा भारतीयका लागि मात्रै होइन, नेपालीका लागि पनि हो, दुइवटै सरकार लाग्नुपर्छ, रेल चल्नुपर्छ ।” उनले नेपाल, भारतका पर्यटकहरु समेत भिखनाठोरीको रेलबाट ओहरदोहर गर्ने भएकाले छिटो चलाउनुपर्ने बताए । “यो मित्रता बढाउने बाटो हो, नेपाली र भारतीय दुबै पक्षको व्यापारीक बाटो पनि थियो”, उनले भने, “रेल चलाउनुपर्छ, भिखनाठोरीलाई चलायमान बनाउनुपर्छ ।” रेलमन्त्रीलाई समेत ध्यानाकर्षण गराइएपनि काम हुन नसकेको बताए । भिखनाठोरीमा विद्युत सेवा पनि छैन । सोलारको भरमा व्यापारीहरु बसेका छन् । मोबाइल टावर पनि नहुदा नेपाली सीम प्रयोग गर्दै बसेका छन् ।,